Łuny nad Wiśniowcem

Na przełomie 1943 i 1944 r. nacjonaliści z Ukraińskiej Powstańczej Armii, przy aktywnym i częstym wsparciu ludności ukraińskiej, dokonali na Wołyniu masowych zbrodni na mniejszości polskiej. Okrutne morderstwa na tych wschodnich kresach II Rzeczpospolitej Polskiej, nazywane rzezią wołyńską, objęły również pięciotysięczne miasteczko Wiśniowiec w powiecie krzemienieckim nad rzeką Horyń, rodową siedzibę książąt Wiśniowieckich. Karmelici bosi mieli tam swój klasztor pod wezwaniem św. Michała Archanioła ufundowany przez Michała Wiśniowieckiego w latach 1720–1740.
W czasie stacjonowania w mieście wojsk niemiecko-węgierskich Polacy czuli się względnie bezpiecznie. Sytuacja uległa zmianie, gdy do Wiśniowca zbliżyła się Armia Czerwona. Niemcy opuścili miasto 2 lutego, a 7 lutego 1944 r. Węgrzy wraz z częścią ludności cywilnej oraz niewielkim oddziałem Schutzmannschaft. Pozostali jedynie ci, którzy nie mieli dokąd uciekać. Nadzieją na ich ocalenie było szybkie nadejście frontu, ale nastąpiło to dopiero po około trzech tygodniach. Bojówki ukraińskich nacjonalistów wykorzystały ten czas na eksterminację ludności polskiej. W gronie zamordowanych znaleźli się dwaj karmelici bosi: ojciec Kamil Gleczman i brat Cyprian Lasoń.
Józef Gleczman urodził się 27 czerwca 1909 r. w Polance Wielkiej. W 1915 r. rozpoczął naukę w pięcioklasowej szkole podstawowej, a w 1922 r. wstąpił do niższego seminarium karmelitów bosych w Wadowicach. Ukończywszy je, udał się do Czernej, gdzie 27 lipca 1926 r. rozpoczął nowicjat. Otrzymał wówczas z rąk ojca prowincjała Andrzeja Gdowskiego habit zakonny i nowe imię: Kamil od św. Sylwestra. Rok później, 28 lipca, złożył swoje pierwsze śluby zakonne na ręce ojca prowincjała Antoniego Foszczyńskiego. Po studiach filozoficzno-teologicznych przyjął 29 czerwca 1933 r. w Krakowie święcenia kapłańskie. Następnie przez rok przebywał w Wilnie, gdzie studiował przedmioty czwartego roku teologii i zdał egzamin de universa theologia. Posłany do Czernej pracował tam w duszpasterstwie i prowadził biuro mszalne. W 1936 r. przełożeni polecili mu udać się do Wiśniowca na Wołyniu, gdzie wraz ze swoim kuzynem ojcem Sylwestrem Gleczmanem, przełożonym klasztoru, katechizował i pracował w duszpasterstwie. W 1938 r. przebywał przez krótki czas w Lublinie. W sierpniu 1939 r. powrócił do Wiśniowca jako przeor tamtejszego klasztoru. Zginął tragicznie 7 lutego 1944 r. Miał niespełna 35 lat.
Jan Lasoń, w zakonie brat Cyprian od św. Michała, urodził się 31 sierpnia 1879 r. w Nowej Górze. Szkołę podstawową ukończył w swojej parafii. W 1899 r. przyjęto go do klasztoru karmelitów bosych w Czernej w charakterze tercjarza. Później został bratem zakonnym. Swoją pierwszą profesję złożył 29 września 1912 r. na ręce przeora klasztoru ojca Andrzeja Gdowskiego. We wspólnocie pełnił obowiązki kucharza i kościelnego. Wśród braci znany był z pracowitości i karności zakonnej, a także z zamiłowania do czytania książek religijnych i historycznych. Uroczystą profesję złożył 29 września 1918 r. na ręce wikariusza prowincjalnego ojca Jana Chryzostoma Lamosia. W 1919 r. przełożeni posłali go do Wadowic, by pełnił obowiązki kucharza. Następnie w 1925 r. do Lublina, by podjął posługę zakrystiana i kościelnego. W 1928 r. sprowadzili go do Krakowa, powierzając pracę w wydawnictwie „Głos Karmelu”. W 1930 r. powrócił do Wadowic, gdzie pełnił obowiązki portiera i furtiana klasztoru. Ostatnią jego placówką był klasztor w Wiśniowcu na Wołyniu, dokąd udał się w 1932 r. Podjął tam obowiązki kościelnego, kucharza, ogrodnika i ekonoma.
Mieszkańcom Wiśniowca dał się poznać jako profesjonalny ogrodnik. Jan Mazurkiewicz napisał o nim: „Do objęcia klasztoru przez ojców karmelitów [bosych] większa część tego ogrodu była ogromnym śmietnikiem, pozostałym po niechlujnych zaborcach. A dziś, gdzie niedawno były kupy gruzów, zatruwających powietrze śmieci, rosły dzikie chwasty – roztaczają aromatyczną woń cudowne bzy, wspaniałe róże sztamowe i inne kwiaty, rosną starannie pielęgnowane drzewa owocowe, biegną rzędy różnych krzewów pożytecznych oraz wzorowe poletka jarzyn i warzyw ogrodowych. Pośród tych krzaków bzów, róż, drzew, poletek od wczesnego świtu do głębokiego zmroku uwija się brązowy habit, z którego wygląda ascetyczna twarz i ciężkie spracowane dłonie brata Cypriana, który swoją mrówczą pracą z śmietniska i kupy gruzów zrobił najpiękniejszy zakątek w Wiśniowcu”.
Zginął tragicznie w tym samym dniu, co ojciec Kamil, przed ukończeniem 65. roku życia.